آلزایمر چیست ؟ علائم اولیه + پیشگیری و درمان

علائم آلزایمر

بیماری آلزایمر در افراد با شدت های متفاوتی رخ می دهد اما علائم آلزایمر معمولا شکل و ظاهر یکسانی دارند و در اکثر سالمندان شبیه اند.علائم خفیف و ابتدایی این بیماری معمولا با فراموشی های روزمره و اتفاقات شروع می شود. علائم اولیه آلزایمر شامل موارد زیر است:

• فراموشی مکرر اطلاعات تازه
• گم کردن وسایل یا مکان‌ها
• دشواری در تمرکز یا برنامه‌ریزی
• کاهش علاقه به فعالیت‌های روزانه

هر چقدر این بیماری شدید تر بشود علائم آن نیز پیشرفته تر خواهد بود و اختلال بیشتری در زندگی فرد ایجاد میکند. نشانه های پیشرفته تر این بیماری عبارت اند از :

• ناتوانی در انجام کارهای ساده (مثل لباس پوشیدن)
• مشکلات گفتاری و درک مطلب
• بی‌قراری، پرخاشگری یا افسردگی
• از دست دادن توانایی شناسایی نزدیکان
• بی اختیاری ادرار و مدفوع
• و…

علت آلزایمر چیست؟

در حال حاضر، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بروز بیماری آلزایمر نتیجه‌ی تعامل میان عوامل ژنتیکی، زیستی و محیطی است. این عوامل در کنار یکدیگر بر سلامت مغز تأثیر گذاشته و احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• افزایش سن: آلزایمر بیشتر در سنین بالا دیده می‌شود و معمولاً از حدود ۶۵ سالگی به بعد بروز پیدا می‌کند. با بالا رفتن سن، سلول‌های مغزی ضعیف‌تر می‌شوند و آسیب‌پذیری مغز افزایش می‌یابد.
• جنسیت: آمارها نشان می‌دهد که زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دارند. بخشی از این تفاوت ممکن است به تغییرات هورمونی در دوران یائسگی مرتبط باشد.
• عوامل ژنتیکی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده مانند پدر، مادر یا خواهر و برادر به آلزایمر مبتلا باشد، احتمال ابتلای سایر افراد خانواده نیز بیشتر است. برخی ژن‌ها مانند APOE4 در افزایش این خطر نقش دارند.
• سبک زندگی و وضعیت سلامت قلب: چاقی، دیابت، فشار خون بالا، کلسترول زیاد، مصرف الکل و دخانیات و کم‌تحرکی، همگی عواملی هستند که علاوه بر آسیب به قلب، به مغز نیز صدمه می‌زنند و زمینه بروز آلزایمر را فراهم می‌کنند.
• آسیب یا ضربه به سر: تجربه ضربه‌های شدید به سر، به‌ویژه اگر با بیهوشی یا کاهش هوشیاری همراه بوده باشد، خطر ابتلا به آلزایمر را در سال‌های بعد افزایش می‌دهد.
• کاهش تعاملات اجتماعی و یادگیری: گوشه‌گیری، تنهایی و نبود ارتباط اجتماعی منظم می‌تواند عملکرد شناختی مغز را کاهش دهد. برعکس، یادگیری مهارت‌های جدید، مطالعه و مشارکت در فعالیت‌های گروهی به حفظ سلامت مغز کمک می‌کند.
• اختلالات خواب: خواب ناکافی یا بی‌کیفیت، به‌ویژه در طولانی‌مدت، مانع پاک‌سازی مواد سمی از مغز می‌شود و احتمال بروز آلزایمر را بالا می‌برد.

مقاله پیشنهادی : “۶ دلیل رایج ابتلای افراد به آلزایمر“

روش شناسایی بیماری آلزایمر

برای تشخیص بیماری آلزایمر یک روش یا تست مشخص وجود ندارد. اما از آنجایی که در افراد مبتلا به آلزایمر نشانه های یکسانی وجود دارد ، با آزمایش های بالینی و رفتارشناسی فرد و نهایتا آزمایش های دقیق تر مثل تصویر برداری از مغز و آزمایش خونی میتوان از ابتلای سالمند به این بیماری آگاهی حاصل کرد.

راه های پیشگیری از آلزایمر

همانطور که گفتیم بیماری آلزایمر هم زمینه ی ارثی دارد و هم به سبک زندگی مرتبط است. اینکه تاثیر کدام بیشتر است هنوز به صورت دقیق اثبات نشده است. با این حال ، داشتن سبک زندگی سالم میتواند این خطر را کاهش دهد. برخی روش‌های علمی پیشگیری از آلزایمر در ادامه آورده ایم :

1. ورزش منظم: پیاده‌روی روزانه به مدت ۳۰ دقیقه باعث افزایش خون‌رسانی به مغز می‌شود.
2. تغذیه سالم: رژیم غذایی غنی از میوه، سبزیجات، ماهی و روغن‌های مفید.
3. تمرینات ذهنی: حل پازل، مطالعه و یادگیری مهارت‌های جدید مغز را فعال نگه می‌دارد.
4. کنترل فشار خون و دیابت: بیماری‌های مزمن خطر بروز آلزایمر را افزایش می‌دهند.
5. تعاملات اجتماعی: صحبت با دوستان و شرکت در فعالیت‌های گروهی باعث کاهش خطر زوال عقل می‌شود.

عادات سالم برای حفظ سلامت مغز

• خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت در شب)
• پرهیز از مصرف الکل و سیگار
• مدیریت استرس از طریق مدیتیشن یا یوگا
• نوشیدن آب کافی برای حفظ عملکرد مغز

قرص تقویت حافظه و جلوگیری از آلزایمر

حافظه و عملکرد شناختی مغز به مرور زمان ممکن است کاهش یابد، اما برخی مکمل‌ها و قرص‌های تقویت حافظه می‌توانند از بروز آلزایمر جلوگیری کرده یا روند آن را کندتر کنند.

بهترین مکمل‌ها و ویتامین‌ها برای تقویت حافظه

1. اُمگا-۳ (Omega-3): اسیدهای چرب مفید که به عملکرد سلول‌های عصبی کمک می‌کنند.
2. ویتامین E: یک آنتی‌اکسیدان قوی که از سلول‌های مغزی در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کند.
3. ویتامین B12 و فولات: نقش مهمی در حفظ سلامت نورون‌ها دارند و کمبود آن‌ها با اختلال حافظه مرتبط است.
4. جینکوبیلوبا (Ginkgo Biloba): گیاهی دارویی که باعث بهبود جریان خون در مغز و افزایش تمرکز می‌شود.

⚠️ نکته: مصرف خودسرانه مکمل‌ها می‌تواند مضر باشد؛ بنابراین، همیشه پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید.

راه های درمان آلزایمر

همانطور که برای پیشگیری از آلزایمر روش قطعی ای وجود ندارد ، درمان این بیماری هم به همین صورت است. اما روش‌های دارویی و غیردارویی وجود دارد که می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کرده و کیفیت زندگی سالمند را تا حد زیادی بهتر کند.

روش‌های دارویی

داروهایی مانند Donepezil، Rivastigmine، و Memantine برای کنترل علائم آلزایمر تجویز می‌شوند. این دارو ها امتحان خود را پس داده اند و برای برخی افراد مبتلا بسیار تاثیر گذار بوده اند. تجویز این دارو ها باید حتما توسط پزشک انجام شود.

روش‌های غیردارویی و توانبخشی ذهنی

• تمرینات ذهنی: مانند حل جدول یا یادگیری مهارت جدید
• موسیقی‌درمانی و هنر‌درمانی برای کاهش استرس
• روتین ثابت روزانه برای تقویت تمرکز

تفاوت دمانس و آلزایمر

دمانس یا زوال عقل، اصطلاحی کلی برای مجموعه‌ای از علائم است که شامل اختلال در حافظه، تفکر و رفتار می‌شود. آلزایمر تنها یکی از انواع دمانس است، اما شایع‌ترین نوع آن به شمار می‌رود.

داروهای آلزایمر در سالمندان

اداروهای آلزایمر نمی‌توانند پیشرفت بیماری را متوقف کنند، اما باعث کند شدن روند پیشرفت علائم و بهبود کیفیت زندگی سالمند می‌شوند. معروف ترین دارو های کنترل آلزایمر :

• دونپزیل (Donepezil): برای بهبود حافظه و عملکرد شناختی.
• ریواستیگمین (Rivastigmine): کمک به حفظ تمرکز و کاهش گیجی.
• ممانتین (Memantine): برای مراحل پیشرفته‌تر آلزایمر.
• گالانتامین (Galantamine): افزایش‌دهنده فعالیت شیمیایی مغز.

به هیچ عنوان ، بدون توصیه و هماهنگی پزشک هیچ داروی آلزایمر را مصرف نکنید!

قرص ترانکوپین و آلزایمر

عملکرد قرص ترانکوپین در مغز

قرص ترانکوپین (Trancopin) که حاوی ترکیبات آنتی‌سایکوتیک است، معمولاً برای کنترل اضطراب، بی‌خوابی و توهم در بیماران آلزایمری استفاده می‌شود.

مزایا، عوارض و هشدارهای مصرف

اگرچه در کاهش بی‌قراری مؤثر است، اما مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند باعث خواب‌آلودگی، افزایش وزن، یا افت فشار خون شود. استفاده از آن باید تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام گیرد.