تاثیر طبیعت گردی در سلامت سالمندان

تاثیر طبیعت گردی در سلامت سالمندان در ابعاد مختلفی قابل بررسی است؛ از بهبود عملکرد قلب و سیستم تنفسی گرفته تا کاهش اضطراب، استرس و افزایش احساس شادی. در این مقاله از مایار به بررسی علمی‌و تجربی فواید طبیعت‌گردی برای سالمندان می‌پردازیم و نقش آن را در بهبود کیفیت زندگی این گروه سنی بررسی خواهیم کرد.

---

فواید طبیعت گردی در سلامت جسمی‌سالمندان

۱. افزایش تحرک بدنی : طبیعت‌گردی برای یک سالمند در ساده‌ترین شکل خود هم ، نوعی فعالیت فیزیکی محسوب می‌شود. پیاده‌روی در دل جنگل یا کوهپیمایی سبک، حتی در سطحی محدود، باعث افزایش گردش خون، تقویت عضلات و بهبود تعادل بدنی می‌شود. این نوع فعالیت‌ها به حفظ توده عضلانی، جلوگیری از پوکی استخوان و بهبود عملکرد مفاصل در سالمندان کمک می‌کنند. بنابراین حتی اگر در ساده ترین شکل خود انجام شود هم بسیار مفید و مثبت است.

تحرک بدنی منظم، یکی از مؤثرترین عوامل در جلوگیری از بروز بیماری‌های مزمنی مانند دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا در سنین بالا و دوره سالمندی است. برخلاف ورزش‌های سنگین، طبیعت‌گردی معمولاً با فشار کمتری همراه است و برای سالمندان امن‌تر و قابل دسترس‌تر است.

۲. تقویت عملکرد قلبی – عروقی : مطالعات متعددی نشان داده‌اند که پیاده‌روی‌های سبک در طبیعت می‌تواند تأثیر مثبتی بر کاهش فشار خون، تنظیم ضربان قلب و افزایش ظرفیت تنفسی داشته باشد.(فارغ از سن و سال ) اکسیژن تمیز و هوای آزاد طبیعت نیز به بهبود عملکرد ریه‌ها کمک کرده و در افرادی که مشکلات تنفسی خفیف دارند، مفید واقع می‌شود.

۳. بهبود کیفیت خواب : سالمندان زیادی از اختلالات خواب شکایت دارند. یکی از دلایل اصلی آن کم‌تحرکی و دیگری قرار نگرفتن در معرض نور طبیعی و آفتاب است. طبیعت‌گردی این دو مشکل را همزمان برطرف می‌کند. نور خورشید باعث تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن می‌شود و تحرک بدنی باعث تخلیه انرژی مازاد و خواب بهتر در شب خواهد شد.

تاثیر طبیعت گردی در سلامت سالمندان از نظر روانی

۱. طبیعت گردی و کاهش استرس و اضطراب : یکی از مزایای شناخته‌شده طبیعت، اثر آرامش‌بخش آن بر ذهن انسان است. حضور در محیط‌های طبیعی مانند جنگل‌ها، پارک‌های کوهستانی، ساحل ، باغ‌های داخل یا بیرون شهر و حتی پاک‌های داخل محله ، می‌تواند سطح هورمون استرس (کورتیزول) را کاهش دهد. سالمندانی که درگیر نگرانی‌های مربوط به سلامت، تنهایی یا مسائل خانوادگی هستند، از این طریق می‌توانند فشارهای روانی خود را کاهش دهند.

۲. افزایش روحیه و نشاط در حین طبیعت گردی : مطالعات نشان داده‌اند که افراد سالمند پس از حضور در طبیعت، احساس رضایت بیشتری از زندگی دارند و سطح انرژی ذهنی آن‌ها بالاتر می‌رود. مناظر طبیعی، صدای پرندگان، آب روان و بوی درختان همگی باعث تحریک حواس و ایجاد حس زنده‌بودن در انسان می‌شوند. این نوع تجربه‌ها می‌تواند به‌ویژه برای سالمندانی که احساس روزمرگی و بی‌هدفی دارند، بسیار مفید باشد.

۳. طبیعت گردی سالمند و کاهش علائم افسردگی : افسردگی در میان سالمندان پدیده‌ای رایج اما اغلب پنهان است. طبق بررسی‌ها، حضور در فضای سبز و طبیعت می‌تواند مانند یک درمان مکمل عمل کند و علائم افسردگی را کاهش دهد. این اثر می‌تواند به دلیل ترکیبی از عوامل فیزیکی (مانند ورزش)، اجتماعی (تعامل با دیگران) و روانی (تماس با طبیعت) باشد.

در چه صورت طبیعت‌گردی سالمند باید با احتیاط بیشتری انجام شود؟

با وجود فواید فراوان طبیعت گردی برای سالمندان، در برخی شرایط لازم است این فعالیت با دقت و نظارت بیشتری صورت گیرد. وضعیت جسمی، سابقه بیماری، شرایط آب‌وهوایی و امکانات مسیر همگی می‌توانند بر میزان ایمنی ، جلوگیری از حوادث و اثربخشی این تجربه تأثیر بگذارند. در ادامه به مهم‌ترین مواردی اشاره می‌شود که در صورت وجود آن‌ها، طبیعت‌گردی باید با احتیاط بیشتری انجام شود:

۱. وجود بیماری‌های زمینه‌ای یا محدودیت‌های جسمی

سالمندانی که سابقه بیماری قلبی، مشکلات تنفسی، فشار خون بالا، دیابت کنترل‌نشده یا اختلالات حرکتی دارند، باید پیش از شرکت در برنامه‌های طبیعت‌گردی با پزشک مشورت کنند. حتی مسیرهای کوتاه نیز ممکن است در صورت عدم آمادگی جسمی‌خطرناک باشند. ( اما با این وجود نگران نباشید همیشه راهکار‌های جایگزینی وجود دارد ، مثلا: قدم زدن در یک پارک با صفا که البته باید مسیر‌های هموار و بدون شیب را انتخاب کرد)

۲. استفاده از داروهایی که تعادل بدن یا هوشیاری را کاهش می‌دهند

برخی داروها مانند آرام‌بخش‌ها، داروهای خواب‌آور یا داروهای ضدافسردگی ممکن است تعادل، بینایی یا تمرکز فرد را مختل کنند. در این صورت، حضور همراه و اجتناب از مسیرهای ناهموار ضروری است.

۳. اختلالات شناختی یا زوال عقل (مانند آلزایمر خفیف تا متوسط)

در صورت وجود اختلالات شناختی، احتمال گم‌شدن، اضطراب یا بی‌قراری در محیط‌های ناآشنا بیشتر می‌شود. در این موارد، حضور یک همراه آشنا و مسیرهای بسیار ساده و مشخص توصیه می‌شود.

۴. شرایط نامناسب جوی یا محیطی

هوای بسیار گرم یا سرد، بارندگی، باد شدید یا مسیرهای لغزنده، ممکن است برای همه به‌ویژه سالمندان خطرآفرین باشد. در این مواقع بهتر است برنامه طبیعت‌گردی به تعویق بیفتد یا در محیط‌های کنترل‌شده مانند باغ‌های شهری یا پارک‌های مجهز انجام شود.

۵. عدم آمادگی روانی یا اضطراب نسبت به محیط‌های طبیعی

برخی سالمندان ممکن است به دلایل شخصی، ترس از ارتفاع، یا تجربه‌های گذشته نسبت به طبیعت اضطراب داشته باشند. در این شرایط، همانطور که پیش تر گفتیم ، حضور در پارک‌ها و فضاهای سبز کوچک شهری گزینه ی خوبی است. انجام تمرینات تدریجی سازگار با روحیه فرد نیر موثر خواهد بود .

اگر سالمند تنها باشد، چگونه می‌تواند طبیعت‌گردی کند؟

طبیعت گردی حتی برای سالمندانی که تنها هستند نیز به راحتی قابل انجام است .به شرط آنکه با رعایت نکات و توجه به شرایط وی انجام شود. برخی از سالمندان به دلایل مختلف از قبیل : از دست دادن همسر ، دوری از فرزند یا نداشتن همراه ، مجبورند به تنهایی در این فعالیت‌ها شرکت کنند یا اینکه بعضا از شرکت در آنها صرف نظر میکنند.

۱. انتخاب فضاهای عمومی، امن و شلوغ : سالمندانی که همراه ندارند ، بهتر است طبیعت‌گردی را در پارک‌های شهری، باغ‌راه‌ها، بوستان‌های عمومی‌یا فضاهایی که نگهبانی، دوربین یا مراجعه‌کننده زیاد دارند انجام دهند. حضور دیگران در محیط، هم امنیت روانی ایجاد می‌کند و هم در صورت وقوع مشکل، امکان دریافت کمک از سمت دیگران وجود دارد.

۲. انتخاب زمان‌های مناسب : حضور در ساعات روشن روز، ترجیحاً صبح یا ظهر، ایمن تر است می‌شود. طبیعت‌گردی در ساعات خلوت یا تاریکی برای سالمندان تنها مناسب نیست همچنین امنیت روانی سالمند را تحت تاثیر قرار می‌دهد .

۳. حمل وسایل ضروری و اطلاع‌رسانی : قبل از ترک منزل، سالمند باید یک کارت شناسایی، تلفن همراه شارژ شده ، آب، خوراکی سبک، داروهای مورد نیاز و لیست شماره‌های اضطراری را به همراه داشته باشد. همچنین اطلاع‌رسانی به یکی از نزدیکان درباره زمان و مکان حضور در طبیعت، ضروری است.

بهترین راهکار برای طبیعت گردی مطمئن سالمند !!!

استفاده از تور‌های گردشگری سالمندان

مهم ترین مزیت تور‌های گردشگری سالمندان ، وجود لیدر‌ها و راهنماها ی حرفه ای و با تجربه و همچنین همراه پزشک در جلسه ی تور است. بنابر این شرکت در آن‌ها کاملا امن و مطمئن است.

استفاده از خدمات تور گردشگری برای سالمندان چه مزایایی دارد؟

۱. ایمنی بیشتر : در تورهای سالمندی، معمولاً راهنماهای آموزش‌دیده و تجهیزات ضروری (نظیر جعبه کمک‌های اولیه، وسایل حمل اضطراری، آب آشامیدنی و…) در نظر گرفته می‌شود. خیالتان راحت است!

۲. هم صحبتی و کاهش تنهایی : شرکت در تور یکی از بهترین فرصت‌ها برای ساختن ارتباط اجتماعی ، دوستی‌های جدید و تقویت روحیه و در نتیجه بهبود سلامت روان و جسم است و در مورد تمام رده‌های سنی صدق میکند. پیر و جوان ندارد!

۳. تشویق به فعالیت بدنی : طبیعت‌گردی در قالب تور، افراد را ترغیب به حرکت و پیاده‌روی می‌کند و به قول معروف آدم رو توی رودربایستی میندازه و هم رنگ جماعت میکنه.

۴. کاهش استرس و افزایش آرامش : حضور در طبیعت در کنار گروهی از هم‌سن‌وسالان، حس تعلق و امنیت بیشتری ایجاد می‌کند. این فضاها به کاهش اضطراب، افزایش اعتمادبه‌نفس و تقویت احساس شادی سالمند بسیار کمک می‌کنند.